Hogere hoeveelheden GenX bij metingen in Aarle-Rixtel

Aarle-Rixtel - Bij nieuwe metingen bij de zuiveringen van Aarle-Rixtel en Eindhoven zijn hogere hoeveelheden GenX aangetroffen dan bij eerdere metingen. Deze resultaten waren aanleiding voor verder onderzoek naar een bron. Daarbij kwamen de rioolstelsels op bedrijventerrein De Weijer in de gemeente Helmond en Ekkersrijt in Son en Breugel in beeld. Op andere locaties van de waterschappen zijn alleen lage concentraties GenX gemeten. Onderzoek van drinkwaterbedrijf Brabant Water wijst uit dat het drinkwater in Brabant veilig is en geen GenX bevat. 

Metingen Bij de zuivering Aarle-Rixtel zijn waarden variërend van 22 tot 210 nanogram per liter (ng/l) gemeten. Hogerop in het riool is 480 ng/l gemeten. Bij de zuivering Eindhoven liggen de hoeveelheden tussen de 45 en 130 ng/l en hogerop in het riool 360 ng/l. 

In samenwerking met de gemeente Helmond is er verder onderzoek gedaan in het rioolstelsel. Daarbij kwam het Helmondse bedrijf Custom Powders opnieuw in beeld. Op het terrein van dit bedrijf is in een put 6,7 miljoen ng/l aangetroffen. Ook in de omgeving van dit bedrijf is GenX aangetroffen, onder meer in stadswater Brouwhuis (220 ng/l) en in zwemwater Berkendonk (65 ng/l). Ook is er GenX aangetroffen in een vijver op bedrijventerrein De Weijer (7500 ng/l). De gemeente Helmond en de Omgevingsdienst zijn als bevoegd gezag in gesprek met het bedrijf om toekomstige lozingen en uitstoot te voorkomen. 

Onderzoek bij de waterzuivering in Eindhoven leidde op bedrijventerreinen Ekkersrijt in de gemeente Son en Breugel naar afvalverwerker Ecoflow/SUEZ . Dit bedrijf zuivert afvalwater van andere bedrijven. In het effluent van SUEZ is een concentratie van 7900 ng/l aangetroffen. De provincie Noord-Brabant en de Omgevingsdienst zijn als bevoegd gezag in gesprek met het bedrijf om te voorkomen dat GenX in de zuivering van dit bedrijf en daarmee in het oppervlaktewater terecht komt. Het bedrijf onderzoekt ook zelf via welke bron er GenX in het effluent is terechtgekomen. 

Momenteel wordt onderzocht of er een link is tussen beide bronnen. Beide bedrijven werken mee aan de onderzoeken en treffen maatregelen om te voorkomen dat GenX in het riool en daardoor in het oppervlaktewater terecht komt. 

Zorgen over GenX en andere onbekende stoffen in oppervlaktewater 
Eerder al hebben de waterschappen Aa en Maas, De Dommel en Brabantse Delta hun bezorgdheid geuit over de toename van stoffen in het oppervlaktewater waar men geen weet van heeft. GenX is zo'n nieuwe zorgwekkende stof die op verschillende locaties in het oppervlaktewater van beide waterschappen zit. Specifiek voor GenX geldt dat waterzuiveringen het niet uit het water kunnen halen. Het is dus heel belangrijk dat deze stof niet in het water terechtkomt. 

Dijkgraaf Lambert Verheijen van Aa en Maas: 'Ik ben erg geschrokken van de uitkomsten. Er moet zo snel mogelijk actie worden ondernomen, zodat er geen GenX meer in ons oppervlaktewater terecht komt. Daarvoor trekken we samen op met de gemeente Helmond en de Omgevingsdienst en De Dommel doet dat met gemeente Son en Breugel, de Omgevingsdienst en de provincie Noord-Brabant. Natuurlijk ben ik blij dat beide betrokken bedrijven volop meewerken om te voorkomen dat GenX in het oppervlaktewater terecht komt. Tegelijkertijd vinden wij als waterschappen samen met de overige betrokken bestuurlijke partijen dat het verwerken van GenX door Custom Powders onacceptabel is. En we roepen moederbedrijf Chemours op om meer openheid te geven over de bedrijven waaraan zij GenX leveren, zodat we meer gericht onderzoek kunnen doen naar potentiële lozingen. ' 

Veilig drinkwater 
De bron voor het drinkwater van Brabant Water is in de hele provincie Noord Brabant diep grondwater. Het drinkwaterbedrijf monitort voortdurend de kwaliteit van het grond- en drinkwater. Uit voorzorg is extra onderzoek gedaan op alle 29 waterproductiebedrijven. Nergens is Genx aangetroffen. Het drinkwater van Brabant Water is veilig. Directeur Guïljo van Nuland: 'Na de berichten over GenX kregen we vragen of je ons water nog wel veilig kon drinken. Om alles uit te sluiten hebben we op alle drinkwaterproductiebedrijven extra onderzoek verricht. Nergens is Genx aangetrokken en daarom kan iedereen het kraanwater met een gerust hart drinken.' 

Effecten op de gezondheid 
Het RIVM concludeert, in een voorlopige risicoschatting over het gevaar van de concentraties GenX in stadswater Brouwhuis en zwemwater Berkendonk in Helmond , dat er voor mensen waarschijnlijk geen gezondheidsrisco's zijn. De waterschappen adviseren zoals gebruikelijk dat mensen voorkomen dat ze oppervlaktewater binnenkrijgen. 

Meet- en monitoringsprogramma 
Er is geen richtwaarde voor GenX in oppervlaktewater. Het RIVM hanteert voor drinkwater een richtwaarde van 150 nanogram per liter. De waterschappen roepen het ministerie van I & W op om snel met actuele richtwaarden voor oppervlaktewater te komen. Het ministerie heeft toegezegd om een versnelde procedure te starten om GenX te bestempelen als zeer zorgwekkende stof. Onder regie van het Rijk (het RIVM) komt er een uitgebreid meet- en monitoringsprogramma om nader inzicht te krijgen in de verspreiding van GenX in de bodem en het oppervlaktewater. Dat gebeurt in nauw overleg met de gemeente Helmond, de Omgevingsdienst en Aa en Maas. 

De waterschappen doen ook een beroep op de vergunningverleners om hen nauw te betrekken bij vergunningen voor indirecte lozingen. Als er via indirecte lozingen ongewenste stoffen in het oppervlaktewater terechtkomen, heeft dat een negatief effect op de waterkwaliteit. 

Wat er aan de metingen vooraf ging 
In oktober vorig jaar hebben Evides Waterbedrijf en RWS de waterschappen geïnformeerd over de aanwezigheid van GenX in het oppervlaktewater in de monding van de Dieze. Nader onderzoek wees 

uit dat er inderdaad GenX in het oppervlaktewater zit. Het lozen van GenX heeft invloed op de kwaliteit van het Maaswater. De Maas dient als bron voor de productie van drinkwater in West-Nederland. Schone bronnen zijn van groot belang voor de drinkwatervoorziening: wat er niet in zit, hoeft er ook niet uit en dat geldt ook voor GenX. Onderzoek wijst uit dat het drinkwater overal in Nederland veilig is om te drinken.